Prawo w fotografii, czyli jakie zdjęcia możemy publikować?

Zastanawiałam się od jakiego postu rozpocząć kategorię FOTOGRAFIA. Zdecydowałam, że zacznę od spraw bardziej formalnych, które dotyczą każdego, kto umieszcza zdjęcia w sieci (swoje własne lub nie).

O co chodzi  z tymi prawami autorskimi i jakie zdjęcia możemy umieszczać w Internecie?

Ustawa

Jeśli chcielibyście zasięgnąć informacji u źródła, odsyłam do Ustawy z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Gdybyście nie mieli jednak ochoty jej czytać, podaję skrócone i dosyć istotne informacje.

Czym są prawa autorskie?

Dzielimy je na dwie grupy:

Autorskie prawa osobiste – są niezbywalne i określają twórcę danego zdjęcia. To tak jak Vincent van Gogh namalował Słoneczniki i obraz już zawsze będzie jego autorstwa, nie możemy jego dzieła przypisać komuś innemu. Podobnie jest ze zdjęciami. Autor zdjęcia zawsze pozostanie ten sam. A jego utwór (w tym wypadku zdjęcie) musi być podpisany jego imieniem i nazwiskiem, pseudonimem lub anonimowo, jeśli sam sobie tego życzy.

Autorskie prawa majątkowe –  prawo do korzystania ze zdjęcia, rozporządzania nim i do wynagrodzenia za korzystanie z niego. Oznacza to, że jeśli nabywamy prawa majątkowe do danego zdjęcia, nikt bez naszej zgody nie może jego użyć, mamy prawo domagać się wynagrodzenia za nie. Prawa te są zbywalne i mogą przejść na inne osoby, należy jednak pamiętać o podpisaniu umowy.

Czy możemy  publikować każde zrobione przez nas zdjęcie?

Otóż nie! Choć zdjęcie jest naszego autorstwa, istnieje jeszcze coś takiego jak prawo do ochrony wizerunku. Zgodnie z art. 81 wyżej wspomnianej ustawy, rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby, której zdjęcie zrobiliśmy. Wystarczy zapytać, czy możemy takie zdjęcie opublikować np. na naszym blogu. Najlepiej mieć taką zgodę na piśmie. W przypadku gdy osoba otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie (np. modelka), zezwolenie nie jest wymagane, jeśli nie ma wyraźnego sprzeciwu.

Kiedy nie potrzebujemy zezwolenia do rozpowszechniania wizerunku?

Wczasy w Rewalu

Zgody nie potrzebujemy jeśli fotografowana osoba jest:

• częścią większej całości, jako jedna z wielu osób tworzących jakieś zgromadzenie, a jej usunięcie nie zmieniłoby wymowy obrazu.
• powszechnie znana, a zdjęcie zrobiono w czasie pełnienia przez nią funkcji publicznych, społecznych, zawodowych. Czyli śmiało możemy rozpowszechniać wizerunek np. piosenkarza na koncercie, czy polityka na wiecu wyborczym.

Zdjęcie poniżej przedstawia Jurka Owsiaka na Blog Forum Gdańsk 2013. O jego rewelacyjnym wystąpieniu pisałam w relacji z BGF.

To jakie zdjęcia możemy udostępniać w Internecie ?

Najlepiej te, którego autorami jesteśmy my sami.

Istnieją dwie najbardziej popularne licencje na rozpowszechnianie fotografii: licencja wszelkie prawa zastrzeżone (All rights reserved) i Creative Commons. Pierwsza licencja oznacza, że bez zgody autora nie możemy publikować takiego zdjęcia.

Creative Commons natomiast to zbiór różnych licencji, które powstały po to, by twórcy zdjęć mogli dzielić się nimi w Internecie. Pozwalają one na wykorzystanie zdjęcia bez uzyskiwania zgody autora. „Wszelkie prawa zastrzeżone” zostają zastąpione hasłem „pewne prawa zastrzeżone”. Oczywiście przy zachowaniu autorskich praw osobistych, czyli uznania autorstwa (pamiętacie? – są niezbywalne).

Cztery podstawowe warunki licencji CC

	Uznanie autorstwa. Cecha wspólna wszystkich rodzajów licencji. Oznaczana symbolem BY. Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie  utwory zależne pod warunkiem, że zostanie przywołane nazwisko autora pierwowzoru.
	Użycie niekomercyjne (symbol NC). Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać objęty prawem autorskim utwór oraz opracowane na jego podstawie utwory zależne jedynie do celów niekomercyjnych.
	Na tych samych warunkach (symbol SA). Wolno rozprowadzać utwory zależne jedynie na licencji identycznej do tej, na jakiej udostępniono utwór oryginalny. Jeśli zmieniamy dane zdjęcie, musimy udostępniać je na tej samej licencji co oryginał.
	Bez utworów zależnych (symbol ND). Wolno kopiować, rozprowadzać, przedstawiać i wykonywać utwór jedynie w jego oryginalnej postaci – tworzenie utworów zależnych nie jest dozwolone. Zdjęcie musi pozostać w oryginalnej postaci.

Licencja CC-BY jest najszersza. Wymaga oznaczenia autora zdjęcia wraz z linkiem, należy także wskazać rodzaj licencji (CC_BY), oraz podać czy dokonaliśmy jakiś zmian w zdjęciu.

Najważniejsza zasada jest prosta. Warto zawsze zapytać właściciela zdjęcia o możliwość publikacji. Trzeba pamiętać, by podpisywać autora, wstawić link do jego strony i reagować od razu, gdyby właściciel miał jakieś obiekcje, co do wykorzystania jego utworu.

Mam nadzieję, że post okazał się dla Was przydatny. Jeśli chcielibyście coś dodać, piszcie w komentarzach. Dodatkowej wiedzy nigdy za wiele :)

Literatura:

1. Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

2. http://creativecommons.pl/poznaj-licencje-creative-commons/

Jeśli podobał Ci się wpis, proszę udostępnij go dalej. Dziękuję! :)